Kamulaştırma, kamu kurum ve kuruluşlarının görevlerini yürütmek amacıyla ihtiyaç duydukları gerçek ve tüzel kişilerin mülkiyetindeki taşınmazların, kaynakların ve irtifak haklarının kamu yararının gerektirdiği durumlarda bedeli mukabilinde kamu eline geçirilmesi olarak ifade edilebilir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu gerçek ve özel hukuk tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların, kamulaştırılmasında yapılacak işlemleri, kamulaştırma bedelinin belirlenme usullerini, taşınmaz malın ve irtifak hakkının kamu idareleri adına tescilini, kamulaştırılan fakat amacı doğrultusunda kullanılmayan taşınmaz malın geri alınmasını, idareler arasında taşınmaz malların devir işlemlerini, karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların çözüm usul ve yöntemlerini düzenlemektedir.
Bu Kanun dışında farklı özel kanunlarında kamulaştırma yetkilerinin kullanımı konusunda ilgili kamu idarelerine yetki tanındığı görülmektedir. Özel kanunlarına dayanılarak gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri adına yapılacak kamulaştırmalarda da, 2942 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaktadır.
Kamulaştırma Süreci
Kamulaştırma Kanununda idari süreç, yargılama süreci, bedel belirlenmesi, geri alma süreci, acele kamulaştırma süreci, kamu idareleri arasında devir süreci olmak üzere bir çok farklı usul öngörülmüştür.
Kamulaştırma öncesinde kamu yararı kararı alınması ya da kamu yararı yerine geçecek plan ve projelerin bulunması gerekmektedir. Sonrasında takdir komisyonu kurulması, taşınmazın tahmini bedelinin belirlenmesi, maliklerin pazarlığa davet edilmesi, tapu tescil davası açılması, taşınmazın bedelinin Mahkemece belirlenmesi, idari yargıda iptal davası açılması, tapuya tescil, amacı doğrultusunda kullanılmaması halinde geriye alım hakkının kullanılması şeklinde bir süreç işlemektedir. Acele kamulaştırma, kamu idareleri arasında devir ise farklı kamulaştırma uygulamalarıdır.