Arsa ve Arazi Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelikte düzenleme ortaklık payı; “Düzenleme alanındaki ve bölgedeki yaşayanların kentsel faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli olan umumi hizmet ve kamu hizmet alanlarını elde etmek ve/veya düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında; düzenlemeye tâbi tutulan arazi ve arsaların, düzenlemeden önceki yüzölçümlerinden, imar planındaki kullanım kararlarına göre yüzde kırk beşe (% 45) kadar düşülebilen miktardır. Düzenleme ortaklık payı, düzenlemeye tabi tutulan yerler ile bölgede yaşayanların ihtiyacı olan ve herkesin ortak kullanabileceği, kamusal alanı ifade eder ve bölgede yaşayan insanların ortak kullanımı dışında hiçbir fonksiyon için kullanılamaz.” şeklinde tanımlanmıştır.
Düzenleme ortaklık payı, parselasyon uygulamalarına dahil edilen yerlerin ihtiyacı olan umumi hizmetlere ayrılan alanlar için kullanılmak üzere, düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında düzenlemeye tâbi tutulan arazi ve arsaların, her birinden düzenlemeden önceki yüzölçümlerinden % 45`e kadar düşülebilen alan ya da karşılığı bedeldir. 3194 sayılı Kanunun 18. maddesine göre, Belediyeler veya valiliklerce düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında bunların yüzölçümlerinden yeteri kadar saha, düzenleme alanındaki nüfusun kentsel faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli olan umumi hizmet alanlarının tesis edilmesi ve düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında “düzenleme ortaklık payı” olarak düşülebilirler.
2019 yılında yapılan değişikler ile düzenleme ortaklık payı uygulamasının uygulama alanı genişletilmiştir. Daha önce belirli kamusal alan kullanımlarıyla sınırlı olarak alınan yeni kullanım alanı ve kamu tesislerini (daha önce KOP-kamu ortaklı payından karşılanan) kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bu arada düzenleme ortaklık payı oranı %45 e çıkartılmıştır. Daha önce %40 olarak belirlenen düzenleme ortaklık payı oranının üst sınırı yeni kullanım alanları da düşünülerek %45 olacak şekilde değiştirilmiştir. Bu oranın artması malikler açısından dezavantajlı bir durumdur. Çünkü bedelsiz olarak kamu eline geçirilen taşınmaz miktarı artmaktadır.
Kamu Ortaklık Payı
Daha önceki parselasyon Yönetmeliği olan İmar Kanununun 18 inci Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlenmesi ile İlgili Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 12. maddesinde, düzenleme sahasında bulunan okul, hastane, kreş, belediye hizmet veya diğer resmi tesis alanı gibi umumi tesislere ayrılan alanların parselleri, düzenlemeye giren parsellerin alanları oranında pay verilmek suretiyle hisselendirilebileceği belirtilmişti. Bu ayrılan pay kamu ortaklık payı olarak ifade edilir.
Temmuz/2019 da yapılan yasal değişikliklerde kamu ortaklık payının kaldırıldığı yolunda bir hüküm yoktur. Zaten kamu ortaklık payı müessesesi öncesinde de kanuni dayanağı olan bir uygulama değildir. Parselasyon Yönetmeliğinin 12. maddesinde öngörülmüştür. Genel olarak mülkiyet hakkı ve eşitlik ilkesine istinaden uygulanmış, Danıştay 6. Dairesi kararlarında da uygulama sorun olarak görülmemiştir.
Düzenleme ortaklık payından kanun gereği alınamayan ve kamulaştırılması gereken bazı kamu tesisleri için parselasyon kapsamında bulunan taşınmazlardan eşit oranda kesinti yapılmasını, kamusal kullanımın tek parsel üzerinde bırakılmamasını öngören bir uygulamadır. Bu uygulamada kamu ortaklık payı kesintileri bedeli mukabilinde kamu eline geçirilir. Yeni kanun değişikliği ile düzenleme ortaklık payı uygulama alanı genişletilmiş bu genişleme daha önce kamu ortaklık payı kesintisi yapılan alan ve kullanımlara doğru olmuştur. Bundan sonra düzenleme ortaklık payı kesintisi ile bedeli ödenmeden kamu eline geçirilebilecektir.
22.02.2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan parselasyona dair Arsa ve Arazi Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelik’te kamu ortaklık payı müessesesi öngörülmemiştir. İmar Kanununda yapılan değişiklikler ile daha önce uygulamada kamu ortaklık payından ayrılan alanların bir çoğunun düzenleme ortaklık payından karşılanması öngörülmüştür. Belirtilen parselasyon Yönetmeliğinde de aynı doğrultuda hükümler bulunmaktadır. Bu anlamda kamu ortaklık payı uygulamasının kaldırıldığı ifade edilebilir.